Sinonimi e Contrari Friulani

mat adi., s.m.

  1. [it. balordo adi.] (no costant, imprevedibil) al è un timp balort o ancje mat o ancje e je une timpesse
    sinonims
    balarin
    contraris
    sigûr, stabil
  2. [it. dissennato adi., s.m.] (che, cui che nol à cjâf, sintiment) al coreve come un mat tal mieç de strade
  3. [it. falso adi.] (di alc, che nol ven ben)
    sinonims
    alterât, çondar, distonât, sclendar
    contraris
    intonât
  4. [it. finto adi.] (no vêr, fals) bêçs mats
    sinonims
    contrafat, fals, falsificât
    contraris
    autentic, vêr
  5. [it. finto adi.] (no naturâl, artificiâl) rosis matis
    sinonims
    pustiç
    contraris
    autentic, naturâl, vêr
  6. [it. folle1 adi., s.m. e f.] (che, cui che al è cence sintiment, svariât, ecessîf) un at che dome un mat al podeve fâ
    sinonims
    alterât, bacilot, çavariot, fûr, malât, mataran, matassat, scuilibrât, svariât
    contraris
    ecuilibrât, judiziôs, misurât, prudent, savi
  7. [it. folle1 adi., s.m. e f.] (che, cui che al agjìs in maniere irazionâl, temerarie, cence sintiment e v.i.) al è stât mat a cirî di passâ cul ros
    sinonims
    balort, çavariât, çavariot, fûr, insensât, mataran, scuilibrât, sfolmenât, spirtât
    contraris
    ecuilibrât, judiziôs, misurât, prudent, savi
  8. [it. folle1 adi.] (ossessionât, spec. cun daûr un complement di cause cu la preposizion 'di') mat par amôr, mat pe asse le à copade
    sinonims
    fûr, sfolmenât, svariât
    contraris
    ecuilibrât, judiziôs, misurât, prudent, savi
    (cetant inamorât di cdn.) o soi mat par jê
    sinonims
    fûr
  9. [it. folle1 adi.] (che al pant matetât, strambetât, temeritât e v.i.) idee mate
    sinonims
    fûr, svariât
    contraris
    judiziôs, prudent, savi
  10. [it. folle1 adi.] (di un sintiment cussì fuart di no permeti di puartâsi cun razionalitât) un amôr mat pe nature, une pôre mate dai esams
    sinonims
    fûr, fûr di misure, insensât
    contraris
    judiziôs, prudent, savi
  11. coloc. [it. folle1 adi.] (cetant grant o cjariât) o ai une fam mate o ancje di mats
    sinonims
    badiâl, di mats, madornâl, mostri, spirtât, trement
    (di corse, cetant svelte, sfrenade, pericolose)
    sinonims
    di mats
  12. [it. forsennato adi., s.m.] (che, cui che si compuarte tant che fûr di se) cui isal chel mat o ancje chel sfolmenât che al vose?
    sinonims
    fûr di se, scalmanât
  13. [it. incolto1 adi.] (di plante, lassade cressi cence curis) jerbis salvadiis o ancje jerbis matis
  14. [it. infermo di mente loc.s.m.] (persone stupide)
  15. [it. insano adi.] (che nol va daûr de reson, de logjiche, dal ben)
    sinonims
    fûr di sintiment, insan, insensât, malât, spirtât
    contraris
    bon, di sest, di sintiment, judiziôs, just, resonevul, san, sensât
  16. [it. insensato adi., s.m.] (che, cui che al è cence sintiment)
    sinonims
    badocli, basoâl, çumai, gnotul, insemenît, mataran, orgnan, puar biât, semplon, talpon, trus
    contraris
    di sest, di sintiment, judiziôs, prudent, resonevul, savi, sensât
  17. [it. insensato adi.] (che al pant mancjance di sintiment)
    sinonims
    balort, biât, cence mani, cence reson, cence sens, insemenît
    contraris
    di sest, di sintiment, judiziôs, prudent, resonevul, savi, sensât
    (cence motîf, cence reson)
    sinonims
    cence mani, cence reson, cence sens
  18. [it. matto1 adi., s.m.] (che, cui che al à une menomazion des facoltâts mentâls) a vevin sierât ducj i mats in manicomi
    sinonims
    dement, psicopatic, scuilibrât
    iperb. (par marcâ une esagjerazion) no stâ cori come un mat, fermiti
    sinonims
    dement, psicopatic, scuilibrât
  19. [it. matto1 adi., s.m.] (che, cui che al fâs robis cence sens) sêstu mat a pensâ une robe tâl?
    sinonims
    fûr, fûr cu la cassele, fûr cul cjâf, fûr cul cjast, fûr dai semenâts, fûr di cjâf
  20. [it. matto1 adi.] (di sintiment, pinsîr, discors e v.i., irazionâl) une pensade mate
    sinonims
    balçan, disgraciât, fûr dai semenâts, irazionâl, iresonevul, stramp
  21. [it. matto1 adi., s.m.] (stramp) chel mat di gno cusin al tire simpri fûr une gnove
    sinonims
    estrôs, matucel, maturli, strambel, stramp, stravagant
  22. [it. matto1 adi.] (cjapât di un sintiment tant fuart) mat di amôr
    sinonims
    fûr
  23. [it. matto1 adi.] (di sintiment, umôr e v.i., une vore fuart) une passion mate pe musiche
    sinonims
    fûr di misure, grant, spropositât, straordenari
  24. [it. matto1 adi.] (dal timp, morbit, balarin) a Vierte il timp al è mat, no si sa mai ce che al fasarà
    sinonims
    balarin, maturli, morbit, strambel, stramp
  25. zûcs [it. matto1 adi.] (tai tarocs, un dai arcans maiôrs)
  26. [it. mattoide adi., s.m. e f.] (che, cui che al agjìs o si compuarte in maniere fûr dal normâl e stranie) al è un grant artist, dome un pôc mat o ancje maturli
    sinonims
    batecul, fûr cui sintiments, fûr cu la cavoce, fûr cul cit, fûr cul cjast, fûr di se, fûr di sintiment, mataran, svariât
    contraris
    savi
  27. fam., iperb. [it. pazzesco adi.] (une vore grant, fûr di misure) vê un desideri mostri o ancje mat di partî
    sinonims
    assurt, badiâl, bestiâl, bocognon, bocon, diaul, enormi, fûr, fûr dai semenâts, fûr dal vade, grandonon, madornâl, mastin, straordenari, teribil, trement
  28. [it. pazzo adi., s.m.] (fûr di sintiment) deventâ mat, mat di cjadene o ancje mat spacât o ancje mat gloriôs, smenâsi tant che un mat
    sinonims
    bacilot, çavariot, fûr cul cjâf, mataniç, mataran, matassat, sfolmenât
    contraris
    a puest cul cjâf, in se, savi
    (in espressions par cridâ o costumâ) ma sêstu mat?, ma sino mats?
  29. [it. pazzo adi.] (di cdn che, daspò di une fuarte emozion, si compuarte in maniere stranie) mat di pôre
    sinonims
    patoc
    contraris
    savi
  30. [it. pazzo adi., s.m.] (che, cui che si puarte in maniere stranie e stravagante) al è un matucel o ancje un pôc mat, ma al è un bon om
    sinonims
    balçan, estrôs, fûr cul cjâf, fûr dal vade, maturli, murlac, strambalât, stramp, stravagant
  31. [it. pazzo adi.] (pôc sensât, strani) idee mate
    sinonims
    assurt, fûr dal vade, malacuart, starlocj, stramp
    contraris
    judiziôs, prudent, resonevul, savi
  32. [it. pazzo adi.] (dal timp che al cambie une vore dispès) chest an o vin vût un Autun mat
    sinonims
    balarin, mataran
  33. fig. [it. prepotente adi.] (di sbisie irazionâl, sintiment e impuls, che si manifeste cun violence) une gole mate, une sen mate
    sinonims
    dispotic, fuart, imperiôs, incontrolabil, iresistibil, prepotent, urgjent
    contraris
    debil, flap
  34. [it. scheggia impazzita loc.s.f.] (spec. intal lengaç gjornalistic, acjadiment o persone che no si pues ni controlâ ni previodi) no tu puedis metiti in man a di chel maturli o ancje a di chel fûr di cjâf
  35. [it. sviscerato adi.] (une vore profont e fuart) une passion mate pal zûc di balon
    sinonims
    fuart, profont